Yapısalcı Marksist ekolün öncüsü olarak kabul edilen Fransız düşünür Louis Althusser, ilk etapta Marx’ın metinlerini yeniden elden geçirerek, onun teorilerinin yapısalcı bir anlayışla yeniden inşa etmeye koyulmuştur.
Serpil Sancar’a göre Althusser de tıpkı Gramsci gibi gelişmiş bir kapitalist sistem içerisinde hâkim siyasal iktidar ve egemen ideoloji arasında nasıl bir bağlantı olduğunu kavramaya yönelik çabalara girişir. İdeoloji Althusser için toplumsal bütünlüğünün yeniden üretilmesinin sağlanması yolunda vazgeçilmez bir işlevi barındırır. Siyasal ve ekonomik açıdan iktidarı elinde bulunduran kurumların toplum üzerinde ideolojik bir ikna gücüne sahip olması şarttır. Ancak bu sayede sistem kendisini yeniden üretebilir.
Althusser’e göre ideoloji toplumların tarihsel yaşamının temel yapısına karşılık gelir. İdeoloji, yeryüzündeki tüm toplumsal bütünlüklerin organik olarak bir parçasıdır. Her toplumda ekonomik faaliyetin, politik örgütlenmenin veya ideolojik biçimlerin varlığını gözlemek mümkündür. İdeoloji bilinçten bağımsızdır. Toplumu oluşturan bireylerin büyük çoğunluğuna kendisini yapı olarak dayatır.
Althusser, ideolojiyi toplumların nefes alış verişi için zorunlu bir unsur olarak görmektedir. Toplumların varlıklarını sürdürebilmeleri ideolojiye bağlıdır. İdeolojiler her yana yayılmş pratikler olarak insan etkinliklerinin içerisinde yer alır. Kişilerin kendi öz bilinçleri dışında içinde yaşadıkları toplumun geneline egemen olan ideolojiye karşı bağımlılıkları söz konusudur.
Althusser, klâsik Marksist anlayıştan farklı olarak ideolojinin gerçekliği bulanıklaştırdığını düşünmez. ideolojinin kendisinin yeni bir gerçeklik olduğunu kabul eder. Bina ettiği kuramın temeline ekonomik ve üretici güçleri, üzerine politik ve hukuki kurumları, en tepeye de ideolojik üst yapıyı yerleştirmiştir. Üretici güçler ve politik kurumlar doğrudan ideolojiye ait parçalar olmakla beraber ideoloji bu ikisinde görece olarak daha bağımsız bir konumda yer alır.
İlk yorum yapan siz olun